Nói làm chủ cho oai chứ thật là làm tư hay gọi là tự làm chủ – tự doanh á, hay gọi cho oách hơn là CEO khởi nghiệp nghĩa là ( người ta CEO là Chief Executive Officer) còn tui CEO là Chief Everything Officer làm tất tần tật từ A đến Z.
1. Mảnh đời 1 – Tôi đi làm thuê:
Ra trường, phỏng vấn một cái dính ngay công ty nước ngoài đầu tư qua Việt Nam sản xuất đồ gỗ xuất khẩu. Mới vào ôm nhân viên xuất nhập khẩu, sau đó làm ok sếp cho quản lý nguyên bộ phận này.
Sau đó công ty phát triển sếp nói mình ôm luôn mãng tìm nguồn hàng gia công trong nước. Nghe nó oai không bạn? Oai chứ, tớ làm công ty nước ngoài mà. Thời đó nghe vậy ai cũng nghĩ mình giỏi!
Nhất là liên quan gì về thủ tục, pháp lý, thuế má xuất nhập khẩu, hàng gia công, các giấy tờ để cung cấp cho khách hàng nước ngoài ông chủ đều hỏi mình tư vấn trước khi ký hợp đồng.
Nên cảm giác mình là người quan trọng tối về hay kể ra rả với mấy thằng bạn ở trọ chung phòng là tao làm được cái này. Ông chủ có biết đâu phải nhờ tao chia sẻ nên mới ký hợp đồng khách hàng A nước ngoài đó. Tụi bạn nghe ngưỡng mộ còn tui thì nghĩ mình ngon.
Mỗi ngày, sáng 6h đã quần áo chỉnh tề, cầm cái cặp trong oai phết chạy xe dream ( hàng china ) đến công ty. Bảo vệ mở cổng rồi cuối chào, mình đi hiên ngang vào, hôm vui thì cười chào lại, hôm bận là mặt đâm đâm đi thẳng vô luôn làm như không thấy ai.
Vào văn phòng mát lạnh, lấy ly cafe sữa xà vào bàn làm việc vừa bật máy tính lên vừa nhâm nhi, ngó vào màn hình tưởng làm gì? Dạo một vòng trang báo mạng đọc tin, xem lịch xuất nhập hàng, xem báo cáo tiến độ công việc của nhân viên
Rồi sau đó gọi tài xế xe công ty đưa mình ra hải quan, rồi xuống cảng, hôm thì ghé qua phòng thương mại và công nghiệp, lúc thì ghé hãng tàu, khi thì ra ngân hàng mở chứng thư thương mại…hết một ngày.
17h30 hết giờ làm là giờ ăn uống, nhậu nhẹt, cafe, tán gái, xem phim. Có hôm ngồi tám, tán dốc nào là tao quen với sếp này, tao biết sếp kia, hôm khác thì nói xấu ông chủ, hôm nọ thì bươi móc, hình dung, vẽ chuyện của đồng nghiệp ra tám đến 22h về đến nhà ngủ. Hôm sau lại tiếp tục…
Chưa hết, ngồi chê bai thằng bạn tao mới ra làm kinh doanh, nó mà làm được gì, hồi kia học dở tệ, ông kia tệ bỏ xừ, tướng xấu trai mà cặp một lúc 2 con bồ hay ghê. Con nhỏ nhân viên xuất nhập khẩu công ty D kia nhìn thân hình bốc lửa nên tụi hải quan cho qua không kiểm là đúng rồi.
Ôi, đời làm thuê là vậy. Hết việc công ty giao là ngồi tán dốc, nói xấu sếp, phán xét, bươi móc chuyện người khác. Xong thì than thân, trách phận, sao mình nghèo, không có thân thế, số mình không hen, thời buổi này khó kiếm tiền quá.
Nói về chuyện tiền thì thôi rồi, nó chỉ trong chờ vào lãnh lương đầu tháng. Lương vô tài khoản một cái là bay vèo hết, nào tiền nhà trọ, tiền lo cho em ăn học, khoản nào tán gái, khoản ăn chơi… may mình làm bên XNK cũng có chút tiền ngoài chứ làm việc khác chỉ có lương không chắc chết quá.
Có hôm, tối nằm ngủ mà trằn trọc, như vầy thì tiền đâu mua nhà, lo cho ba mẹ già, tiền đâu có vợ sau này. Nhẫm nhẫm một miếng đất ở Sài Gòn bằng ấy tiền. Lương bổng như mình đến 40 tuổi còn không mua nổi. Sao mà chán, nản, mệt… thế là nó ủ mưu ra làm chủ.
2. Mảnh đời 2. Bỏ làm thuê ra thành con buôn
Nói làm chủ cho oai, lâu lâu gặp đứa bạn nó hỏi mày làm gì? Đưa name card xem qua, nó nói mày hay thế. Hay khỉ móc, thật ra là buôn buôn bán bán giống như mấy bà bán buôn ở chợ Bà Chiểu, còn tệ hơn vậy nữa.
Lúc đầu cũng có cảm xúc, mình là ông chủ rồi sẽ nhanh giàu đây, đời rồi đây sẽ lên hương. Được vài ngày ra thấm đẩm ngay. Khi làm thuê đến tháng lãnh lương còn giờ lương đâu mà lãnh.
Hồi kia, có khi cả tuần không có việc, công ty chưa có ký hợp đồng, mình chỉ đi lòng vòng chơi thì cuối tháng lương vẫn vào tài khoản đủ không thiếu một đồng. Tháng nào công ty trễ lương một ngày thôi là cả công ty từ sếp lớn đến sếp nhỏ ( dân làm thuê ) mặt hình sự không muốn làm, ngồi lầm bầm chưởi ông chủ.
Còn giờ muốn có tiền à, thì lăn ra mà tự kiếm khách hàng, tự bán hàng, giao hàng, nghe khách hàng chưởi, khách hàng chê bai, đổi trả hàng… đủ kiểu vẫn nhẹ miệng cười hề hề. Họ làm gì cũng được miễn là đưa tiền cho em thì em chiều.
Không hiểu sao ra buôn bán mặt mình dày kinh! Lúc đi làm thuê ai nói gì chút là tự ái, là chấp vặt. Còn giờ thì ai nói gì kệ họ tập trung lo kiếm tiền thôi. Mà có vốn khỉ gì đâu. Đi qua ông anh cùng quê ổng bỏ sỉ nước mắm lâu năm ở Sài Gòn năn nỉn ổng cho lấy thiếu.
Ổng nói “ mày mới ra buôn bán gì nhiều đâu, tao cho lấy gối đầu từng thùng, bán hết nhớ trả mới lấy thùng mới, ê mày nhớ uy tín nhé, tao nể tình cùng quê đó, người khác là không được đâu “. Cảm ơn ổng thương mình, mà ngẫm lại cũng đau đau ra làm chủ mà người ta dè chừng vậy.
May sao thùng mắm 24 chai đầu đời về bán cho hẻm ở trọ Đinh Tiên Hoàng hết ngay trong buổi chiều, ở lâu nơi này bà con ai cũng biết, thương nên mua giúp. Hôm sau lấy thùng thứ 2 là bắt đầu khó bán đây.
Mình đi gõ cửa từng nhà, có người ra nhìn thấy là đuổi đi ngay không kịp cho nói câu nào, nghĩ lại thời sinh viên đã đi làm thêm bán dầu gội đầu nên cũng quen, mặt cũng chai rồi. Hồi còn làm thuê đi bộ từ văn phòng xuống xưởng gỗ một vòng đâu đó 500 m đã rên mệt. Đi xa chút là xe hơi công ty đưa đi.
Còn giờ à, trời nắng chang chang đỏ lửa Sài Gòn, trời mưa như lụt, giữa trưa, hay 7h giờ tối, kể cả ngày lễ khách alo một cú là cong mông, ôm con nhựa sắt chạy ngay không nè hà.
Lúc xưa thì ngồi máy lạnh, mưa, gió bên ngoài có hay đâu. Còn giờ nắng, gió, hít bụi, có khi rát cả da mặt, tai nổ lùng bùng vẫn chiếc dream phi thân. Hồi kia ngồi mòn ghế, còn giờ ngồi mòn yên xe. Khách alo là em chiều còn lại chẳng e sợ chi.
Đi vào những tiệm tạp hoá mấy bả đuổi như đuổi tà, bởi nhìn là biết nó muốn chào hàng mắm rồi. Lúc xưa có dịp ghé tạp hoá thì trong mình oai lắm dân văn phòng, đi xe con công ty mà, quần áo chỉnh tề xuống mua hàng. Còn giờ là năn nỉn bả lấy hàng mình bán. Đời éo le.
Khi xưa, mỗi lần gặp ông chủ là góp ý, cái ghế kia cũ rồi, máy in hết ngọt ông nên mua đi để khách hàng vô họ đánh giá không tốt công ty mình. Còn giờ khách góp ý tem, nhãn chưa đẹp cười hề hề cảm ơn. Tự nghĩ bụng có tiền cóc đâu mà làm. Kệ nó cứ bán đã khi có nhiều tiền tính sau.
Khi xưa, có ai mà ra làm chủ hỏi về thủ tục là thôi rồi góp ý, thêm bớt đủ kiểu người ta nghe xong về mà không làm theo ý mình là tỏ vẻ “ lần sau hỏi tao đách chỉ cho nữa đâu”. Còn giờ ra làm chủ rồi mới thấm có tiền khỉ móc đâu mà chỉnh với sửa.
Rồi nhân viên tính đi tính lại không dám thuê vì không có tiền để trả lương trong khi việc thì một mình kham không hết, khổ lắm mà tự nhủ rán làm vậy. Khi xưa hở chút là nói sếp thuê thêm người việc như vậy làm không kịp ổng không chịu thì trễ việc ráng chịu.
Rồi khách hàng, cái này còn kinh khủng, sáng dậy mà có khách alo giao hàng thì vui như hội. Còn đến trưa mà chưa bán được lít nào thôi rồi, mẹ kiếp, hôm nay sống sao đây. Lấy điện thoại ra nhắn hết người đến người kia, lên Yahoo Mesenger nhắn khắp nơi. Có ai hỏi là thôi rồi vui như hội, còn nói giao cho chị đi thì có ở Củ Chi cũng thẳng tiến.
Mình là dân học quản trị ra nên lúc xưa hay góp ý cho ông chủ và đối tác nên làm marketing kiểu này kiểu kia, ý là cho mình là giỏi là biết những thứ ấy. Giờ ra tự làm marketing cho mình… mẹ kiếp, đéo biết phải bắt đầu từ đâu. Điên thật chứ.
Ha ha, còn cái dụ lên Plan cũng bắt chước công ty cũng nào là kế hoạnh tuần, tháng, quý. Rồi thiết kế lên Execel giấy tờ gì cũng làm ra word, trình bày thì là Power Point. Timeline, check list, to do list…
Vứt hết, vỡ trận hết kế hoạch một đàng làm một nẻo, mấy ông bán buôn tự làm chủ mà plan khỉ móc gì chứ. Văn bản, đánh máy bỏ hết, mẹ tớ ghi ra giấy, sắm một quyển sổ nhật ký cho nó lẹ.
Rồi tiền, bạc, công nợ, số lượng hàng, lấy bao nhiều, giao ở đâu, ghi búa xua hết, thích ghi đâu là ghi thế là không nhớ gì cả để đi thu hồi nợ. Có lần quyển sổ ghi xong bỏ quên chỗ bà bán quán may sao sau đó nhớ ghé xin lại. Có hôm đi về trời mưa không sợ ướt cái gì chỉ sợ sổ ướt là toi đời.
Ngu nhất là cái dụ khi xưa đi làm công là canh đến ngày lãnh lương còn ra làm chủ thì quên trả lương cho mình. Mà không nhận lương nên cuối cùng nói cái câu “ lấy công làm lời “. Ngu hết biết. Lời là lãi. Lương là chi phí mà. Sao lấy lương làm lời?!
Rồi tiền nó có quan trọng không? Rồi tôi suy nghĩ mình có nên đi tiếp không? Liệu đây có phải là con đường đúng? Sao mà nó cô đơn vậy? Ra làm chủ gì mà khổ như “ con chó “ vậy?
Mình sẽ chia sẻ tiếp ở phần 2 trong bài sau. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết phần 1 này.
